Sunday, Bloody Sunday

Vandaag is het alweer 36 jaar geleden dat 14 katholieke burgers op klaarlichte dag tijdens een manifestatie werden neergeschoten door de Engelse paratroopers in het centrum van Derry in Noord-Ierland. Deze zwarte zondag ging in de geschiedenis boeken als de “Bloederige Zondag). Ten tijde van deze gebeurtenis was Elizabeth II de koningin (en nog steeds) en Edward Heath de premier van Engeland (1970-1974). Die van Ierland waren: President - Éamon de Valera, President of Ireland (1959-1973) Premier - Jack Lynch, (1966-1973).

De doelstelling van de manifestatie waren vredelievend, men was vooral bezig met het verdedigen van de mensenrechten als gevolg van een nieuwe Engelse wet “Internment”, in het kort gaf dit de politie alle macht om zomaar iemand op te pakken zonder enige vorm van proces.

Aan de manifestatie deden ongeveer 15.000 mensen mee, waarvan de meerderheid uit katholieken bestond en een paar protestanten. De manifestatie verliep op een vredige manier tot ze in de zone van Bogside aankwamen, daar begon een kleine groep manifestanten leuzen te roepen en stenen te gooien naar de Engelse militairen die op dat moment een barricade bewaakten.

Als antwoord hierop hebben de militairen met traangas en rubberen kogels geschoten, maar al gauw kregen ze de opdracht om met echte kogels te schieten. In minder dan 20 minuten werden 14 burgers neergeschoten waarvan maar liefst 5 in de rug en nog eens 14 gewonden.

Wat deze actie teweeg bracht was het aanwakkeren van de haat tegen de Engelsen en zodoende genoeg voedingsbodem gaf aan de groei van het aantal sympathisanten en nieuwe rekruten voor de vrij recentelijk opgericht IRA (Irish Republican Army) die in de komende jaren voor de nodige conflicten zou zorgen.

Twee onderzoeken hebben plaatsgevonden om naar de feiten en de verantwoordelijken te zoeken. De eerste, meteen in 1972, onttrok enige schuld vanuit de militairen en de Engelse regering aan het daglicht ... terwijl aangetoond was dat de militairen het vuur hadden geopend op ongewapende burgers.

Het tweede onderzoek vond pas plaats in 1998, door Tony Blair en is tot de dag van vandaag nog niet afgesloten laat staan dat men tot een veroordeling is gekomen en dat terwijl ruim 400 miljoen Engelse ponden zijn besteed en meer dan 1000 getuigen zijn verhoord.

In 1983 had de Ierse popgroep U2 een hit met het lied Sunday, Bloody Sunday, een lied dat de gebeurtenissen van 1972 tracht te beschrijven, wat met geen enkele pen eigenlijk te beschrijven is.

En in 2002 kwam ook een film uit, met de toepasselijke titel Bloody Sunday. De film is gemaakt zonder enige additionele verlichting en het camerawerk was handwerk oftewel zonder camera hulpmiddelen zoals statieven enzovoort. Dit alles geeft de film een hoge graad van realiteit.

De overledenen

John Johnson, 59, vijftien minuten voordat de schietpartij begon werd Johnson neergeschoten. Johnson stierf 4 maanden na Bloody Sunday.

Bernard McGuigan, 41, werd doodgeschoten in zijn achterhoofd terwijl hij Patrick Doherty probeerde te helpen. Hij had met een witte zakdoek naar de Britse soldaten gezwaaid om te laten zien dat hij vreedzame bedoelingen had.

Gerald McKinney, 35, doodgeschoten vlak na Gerald Donaghy. Getuigen verklaarden dat McKinney vlak achter Donaghy aan het rennen was. Hij stopte toen hij Donaghy naar de grond zag vallen en schreeuwde "Don't shoot!" Hij werd toen in zijn borst doodgeschoten.

Patrick Doherty, 31, werd doodgeschoten van achteren terwijl hij kruipend een schuilplaats probeerde te vinden in de buurt van de Rossville flats. Doherty werd gefotografeerd door de Franse journalist Gilles Peress een paar seconden voordat hij stierf.

William McKinney, 26, van achteren doodgeschoten toen hij een poging deed Gerald McKinney te helpen (geen familie). Hij had zijn schuilplaats verlaten om hem te helpen.

James Wray, 22, Wray lag al gewond op de grond toen hij door een Britse soldaat van dichtbij werd doodgeschoten. Getuigen verklaarden dat hij zijn benen niet kon bewegen toen hij werd doodgeschoten.

Michael McDaid, 20, werd in zijn gezicht doodgeschoten terwijl hij wegliep van de paratroopers. Het traject van de kogel toonde dat hij gedood werd door soldaten die op de stadsmuren van Derry stonden.

William Nash, 19, werd doodgeschoten in zijn borst bij de barricade. Getuigen verklaarden dat Nash ongewapend was. Nash werd neergeschoten toen hij op weg was om een gewonde te helpen .

John Duddy, 17, werd neergeschoten op het parkeerterrein van de Rossville flats. Vier getuigen hebben verklaard dat Duddy ongewapend was terwijl hij van de paratroopers wegrende. Drie getuigen zagen een soldaat mikken op de tiener terwijl hij rende voor zijn leven.

Hugh Gilmour, 17, werd doodgeschoten van achteren terwijl hij wegrende van de paratroopers op Rossville Street. Een foto die een paar seconden was genomen nadat hij was neergeschoten liet zien dat hij ongewapend was.

Kevin McElhinney, 17, werd doodgeschoten van achteren terwijl hij kruipend een schuiplaats probeerde te vinden bij de hoofdingang van de Rossville Flats. Twee getuigen verklaarden dat McElhinney ongewapend was.

Michael Kelly, 17, werd doodgeschoten in het onderste gedeelte van zijn torso terwijl hij vlakbij de puin barricade voor de Rossville Flats stond.

John Young, 17, werd doodgeschoten in zijn hoofd terwijl hij bij de puin barricade bij de Rossville Flats stond. Twee getuigen verklaarden dat Young ongewapend was.

Gerald Donaghy, 17, werd doodgeschoten in zijn buik terwijl hij rende voor zijn leven tussen Glenfada Park and Abbey Park. Donaghy werd door andere mensen naar een huis in de buurt gebracht, waar hij onderzocht werd door een arts. Zijn broekzakken zijn doorzocht om hem te kunnen identificeren. Een later door de politie gemaakte foto van Donaghy's lijk liet zien dat er spijkerbommen in zijn kledingzakken zaten. Niemand die zijn kledingzakken heeft doorzocht in het huis heeft bommen gevonden. Ook de Britse medische soldaat die zijn dood verklaarde vlak na het incident, had geen bommen of explosieven gezien.