Pamplona

Al jaren wil ik naar Pamplona.

Waarom?

Vanwege het beruchte stierenrennen die in het beroemde boek Death in the afternoon van Ernest Hemingway wordt beschreven.

Eigenlijk gaat het hier om de San Fermin feesten (in het Spaans Fiestas de San Fermin) ter ere van de heilige San Fermin. En ze worden altijd gehouden van 6 t.m 14 juli in het stadje Pamplona in de regio Navarra in Spanje.

En laat ik toevallig altijd langs Pamplona rijden als ik richting Portugal rijd, nu wil ik dit jaar (als het lukt) een kijkje nemen in Pamplona. Of ik langs rij hangt natuurlijk af van hoe laat wij er kunnen zijn. Want stierenrennen, beginnen heel vroeg, namelijk om 08:00 uur.

Het stierenrennen (in het Spaanse Encierro de Toros), is het beroemdste onderdeel van de feesten sinds 1951. Om precies 08:00 uur ’s-ochtends gaat een vuurpijl af zodra de stieren in de straat worden gelaten, gevolgd door een tweede vuurpijl als alle stieren in de straat zijn.
De zes vechtstieren worden begeleid door een aantal ossen, om vervolgens over een afstand van 1000 meter door de nauwe straten van Pamplona te worden gejaagd. Het is onmogelijk om tegen de snelle stieren te rennen of ze zelfs maar bij te willen houden.

Een ervaren stierenliefhebber zal een voorsprong van 30 seconden nemen en pas zijn maximum snelheid bereiken wanneer hij in de buurt is van de arena om vervolgens als eerste naar binnen te gaan, achtervolgd door de menigte met daarachter de stieren.
Dat is de traditie.

En dit alles, slechts in drie minuten tijd, maar net genoeg om mens en dier te voorzien van een gigantische stoot adrenaline. Doordat de straten in Pamplona niet zijn bedekt met aarde/zand, glijden de stieren vaak uit en hebben soms lelijke valpartijen waarbij zij letterlijk en figuurlijk de rennende mensen voor zich omver gooien met alle gevolgen van dien. Bedenk wel dat sommige stieren wel 600 kg wegen.

Als de stieren in de arena zijn aangekomen, wordt een derde vuurpijl afgevuurd zodat men op straat weet dat de stieren binnen zijn. Vervolgens wordt een vierde en laatste vuurpijl afgevuurd als alle stieren in hun stallen zijn.

Tijdens een stierenrennen (althans in Pamplona) is het de bedoeling om voor de stieren uit te rennen en uit de buurt te blijven van hun gevaarlijke horens. Maar dat lukt lang niet iedereen en daardoor vallen jaarlijks vele gewonden en af en toe zelfs doden.

Hoe dichtbij een stier soms kan, zijn kun je in de volgende foto’s zien en soms wordt men letterlijk en figuurlijk aan de horens geregen. Maar wil je een indruk krijgen van hoe zo’n stierenrennen gaat, dan kun je beter onderstaande filmpje bekijken. Het gaat soms erg hard aan toe, in paniek rennen mensen over elkaar heen en de stier heeft geen medelijden.

Het stierenrennen is eigenlijk bedoeld voor de jongemannen tussen de 16 en 18 jaar, hiermee kunnen zij hun mannelijkheid bewijzen door een stier te trotseren. Traditioneel draagt men een witte shirt en broek met een rode sjaal en sjerp. Wat je soms ziet (en dat is minder leuk om te zien) zijn dronken mannen, door de drank drinken ze moed in en denken dan zo’n stier voor te kunnen blijven. Nou, stieren en drank gaan niet samen en ik kan het weten. Nee, ik drink niet ... maar stierenrennen kijk ik al sinds ik 3-4 jaar ben. Alleen omdat het in september wordt gehouden en mijn kinderen op school zitten heb ik de laatste tien jaar niet meer gekeken.

Ook in Portugal zijn stierenrennen (in het Portugees Largadas) en de plaats waar ik vroeger woonde in Portugal was Moita do Ribatejo, aan de andere kant van de Rio Tejo (de rivier de Taag).
Het stierenrennen heeft niets te maken met stierengevechten, de zogenaamde corrida’s. Een stierenrennen heeft daarom ook een diervriendelijk karakter, hierbij is de stier niet het slachtoffer maar de mens zelf. Ikzelf zie het als de dag dat de stier wraak kan nemen, nu is hij niet het gejaagde dier maar de stier zelf maakt nu jacht op de mens.

Voor buitenstaanders is stierenrennen een feest voor waaghalzen en dronkaards. Niets is minder waar, het is een feest voor de stierenliefhebbers en geloof mij ... een stierenliefhebber is niet een waaghals. Een stierenliefhebber in hart en nieren kent zijn beperking, voelt angst, heeft zelfkennis en een ontzaglijk respect voor een stier. Terwijl een waaghals is iemand die het gevaar niet kent en de dood niet vreest.

Om te kunnen overleven tijdens een stierenrennen, moet je eerst een mentor hebben gehad, iemand die jou vertelt hoe een stier in elkaar steekt, hoe interpreteer je zijn signalen, hoe hanteert hij zijn horens, wat je wel moet doen en vooral niet doen als je door een stier wordt gepakt. Daarnaast geldt ervaring, conditie (mentaal en lichamelijk) enzovoort. Ik heb vanaf jongs af aan zo’n mentor gehad, namelijk mijn opa ... later toen ik naar Nederland kwam en op vakantie ging met mijn ouders is de mentorschap overgenomen door mijn oom. Dit komt doordat mijn opa toen een stuk ouder werd en niet meer kon rennen. Dus ging ik altijd met mijn oom naar de stierengevechten. Eigenlijk wordt dit van vader op zoon doorgegeven. Echter mijn vader was geen stierenliefhebber, die vond het maar niets behalve het culinaire aspect na stierenrennen ... lekker eten en drinken.

Mijn zoon en dochter vinden het wel leuk om stierenrennen te zien, alleen ik heb ze nooit kunnen begeleiden doordat ze nog te klein waren. Maar als we naar Pamplona gaan, zullen ze het erg leuk en spannend vinden. Dus ik ben benieuwd.

Ikzelf ben niet tegen stierengevechten, maar ik ben wel tegen het doden van stieren na een stiergevecht. Waarom? Omdat zonder een stier is er geen stiergevecht en de stier mag beloond worden voor zijn werk door naar zijn weiland terug te keren en niet naar het abattoir.

Voor de volledigheid wil ik hierbij vermelden dat in Portugal geen stieren gedood mogen worden, dit in tegenstelling tot Spanje en Mexico. Ook Frankrijk kent stierengevechten, weliswaar in de regio’s langs de grens van Spanje (ook wel Baskenland genoemd.